Skandale wywołane użyciem sztucznej inteligencji w konkursach

Sztuczna inteligencja szturmem wdarła się do wielu dziedzin naszego codziennego życia, rewolucjonizując liczne z powszechnie stosowanych dotychczas rozwiązań. Świat konkursów z nagrodami nie jest tu wyjątkiem. A można by wręcz rzec, że w kilku przypadkach wywarzyła drzwi razem z futryną, ponieważ mieliśmy już do czynienia z kilkoma spektakularnymi przykładami nadużyć w stosowaniu nowoczesnych technologii w rywalizacji o nagrody. 

Sztuczna inteligencja (AI) przynosi wiele korzyści w wielu dziedzinach życia, od automatyzacji pracy w fabrykach, po wspieranie procesów kreatywnych w agencjach marketingowych. Jednak, jak każda technologia, może być również wykorzystywana w nieetyczny sposób. W tak lubianym przez nas konkursowym świecie pojawiły się już przypadki oszustw z użyciem AI, które wstrząsnęły opinią publiczną i postawiły organizatorów przed zupełnie nowymi wyzwaniami. Przyjrzyjmy się kilku głośnym przykładom takich oszustw i sposobom, w jakie sztuczna inteligencja została użyta do nieuczciwej rywalizacji.

1. Konkursy kreatywne – sztuczna inteligencja jako twórca

Aktualne konkursy artystyczne związane z pisaniem, tworzeniem grafik czy muzyki są szczególnie narażone na wykorzystanie AI w nieetyczny sposób. Może ona być łatwo wykorzystana do generowania wysokiej jakości treści, które później są przedstawiane jako prace autorskie uczestników. Choć korzystanie z narzędzi AI nie zawsze jest zakazane (wielu organizatorów konkursów w ogóle nie porusza w regulaminach tej kwestii), brak transparentności i przypisywanie sobie pracy algorytmu wywołuje liczne dyskusje i spory etyczne.

• 5. Konkurs Popularnonaukowy i Science Fiction Jiangsu
  W 2023 roku w 5. Konkursie Popularnonaukowym i Science Fiction Jiangsu odbywającym się w Chinach drugą nagrodę zdobył Shen Yang, będący profesorem w pekińskiej Szkole Dziennikarstwa i Komunikacji. Zadaniem konkursowym było napisanie noweli o tematyce science-fiction.

  Profesorowi Yang napisanie swojej pracy zatytułowanej „The Land of Machine Memories” konkursowej zajęło… 3 godziny. A precyzyjniej mówiąc, nie napisał jej, ale wygenerował korzystając z narzędzi sztucznej inteligencji. AI stworzyła także pełen zarys powieści, ilustracje, a nawet pseudonim artystyczny pod którym zgłoszono pracę do konkursu. Według doniesień chińskich mediów, szkic liczący ponad 40 000 znaków został wygenerowany na podstawie 66 instrukcji, które AI otrzymała od autora. Tylko jeden z członków jury został poinformowany przez profesora Yang, że zgłoszenie, zostało w całości wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Pozostali nie byli tego świadomi, aby sprawdzić jak taka praca zostanie przez nich oceniona.

  Xiao Xinghan, pisarz science fiction i jeden z jurorów, którzy głosowali przeciwko noweli profesora Yang, powiedział, że rozpoznał tekst wygenerowany przez sztuczną inteligencję. Pomimo tego faktu, pozostali członkowie jury ocenili pracę na tyle wysoko, że zajęła ona 2 miejsce wśród 200 zgłoszeń.

• Konkurs artystyczny „Colorado State Fair”
  Jednym z najgłośniejszych przypadków wykorzystania AI w konkursach plastycznych było zwycięstwo w prestiżowym konkursie Colorado State Fair w kategorii „Sztuki cyfrowe” w 2022 roku. Jason Allen, artysta z Kolorado, zgłosił do konkursu obraz zatytułowany „Théâtre D’opéra Spatial”, stworzony za pomocą narzędzia AI MidJourney. Po ogłoszeniu wyników, Allen otwarcie przyznał, że użył sztucznej inteligencji do wygenerowania obrazu, jednak fakt, że algorytm stworzył cały obraz, wywołał oburzenie zarówno wśród artystów, innych uczestników konkursu, jak i krytyków sztuki.

  Organizatorzy konkursu przyznali, że choć zwycięzca nie złamał żadnego z zapisów regulaminu, to jego wygrana obnażyła problem braku jasnych zasad dotyczących użycia AI w sztuce. Zwycięstwo Allena stało się przyczynkiem do wielu debat o przyszłości sztuki, normach etycznych i twórczości w erze sztucznej inteligencji.

  Co ciekawe, w 2024 roku Allen doszedł do wniosku, że traci miliony dolarów, bo ludzie kopiują jego dzieła wykonane przy użyciu sztucznej inteligencji i walczy w sądzie o objęcie jego prac prawem autorskim.

• Pokémon Trading Card Game Illustration Contest 2024
  Każdego roku The Pokémon Company organizuje konkurs, którego celem jest znalezienie nowego ilustratora dla popularnych na całym świecie kart Pokémon TCG. W pierwszych edycjach konkursu brać w nim udział mogli jedynie Japończycy, ale pod ciężarem presji opinii publicznej, od kilku lat mogą brać w nim udział także mieszkańcy innych krajów.

  Niestety tegoroczna edycja konkursu wywołała sporo kontrowersji, gdy jeden z uczestników, który wszedł do finałowej 300, dość wyraźnie posiłkował się w kreacji swoich prac sztuczną inteligencją. Co więcej, zgłosił się do konkursu pod kilkoma różnymi tożsamościami.

  W tym wypadku przekręt wychwycili pozostali uczestnicy konkursu i podnieśli wrzawę. Organizatorzy The Pokémon Company przyznali, że problem faktycznie wystąpił. Finalnie oszust został zdyskwalifikowany, a w miejsce jego prac dopuszczono uczciwe zgłoszenia. Pomimo wykrycia i wykluczenia oszusta, niepokojący jest fakt, że udało mu się dotrzeć tak daleko z tak łatwym do wykrycia przekrętem. Na szczęście społeczność konkursowiczów wykazała się dużą czujnością i po części wyręczyła organizatorów w roli szeryfa.

• Sony World Photography Awards
  W marcu 2023 roku Sony World Photography Awards jako zwycięzcę w kategorii fotografii kreatywnej ogłosiło czarno-białe zdjęcie przedstawiające młodą i starszą kobietę, zatytułowane „PSEUDOMNESIA: The Electrician”. W uzasadnieniu werdyktu wskazano m.in. że zdjęcie przypomina język wizualny portretów rodzinnych z lat 40. XX wieku.

  Jednak autor zdjęcia, mieszkający w Berlinie Boris Eldagsen, odrzucił nagrodę. Okazało się bowiem, że jego praca konkursowa wcale nie była fotografią, a obrazem stworzonym przy wykorzystaniu generatora obrazu DALL-E 2. W oświadczeniu opublikowanym na swojej stronie internetowej Eldagsen, przyznał, że obraz wygenerowany przez AI zgłosił celowo, aby przekonać się czy współcześnie prowadzone konkursy są przygotowane na wychwytywanie nieuczciwych zgłoszeń. Okazało się, że nie są, a przypadek ten stał się na tyle głośny, że wywołał ożywioną dyskusję w artystycznym świecie na temat zagrożeń dla współczesnej sztuki jakie niesie ze sobą szybki rozwój technologii.

• DigiDirect’s Photo Contest
  Kolejnym udanym przykładem prowokacji było „zdjęcie” zgłoszone do cyklicznego konkursu fotograficznego DigiDirect obywającego się w Australii. Wygenerowany przez AI obraz plaży o zachodzie słońca wygrał konkurs, skutecznie wyprowadzając w pole jurorów. Uwierzyli oni, że praca konkursowa była prawdziwym zdjęciem wykonanym z drona.

  Eksperyment w rzeczywistości był chwytem reklamowym firmy Absolutely Ai zajmującej się sztuką i projektowaniem, która zgłosiła zdjęcie pod pseudonimem Jan Van Eyck. Było to nawiązanie do artysty tworzącego w XV wieku – twórcy obrazu uważanego za najczęściej kradzione dzieło sztuki w historii. Po zwycięstwie i odebraniu nagrody o wartości 100 USD, Absolutely AI przyznało się do swojego podstępu i zwróciło nagrodę organizatorom.

2. Nieuczciwe stosowanie AI w konkursach z Polsce

W Polsce sztuczna inteligencja także coraz częściej pojawia się w kontekście konkursów kreatywnych, takich jak konkursy plastyczne, fotograficzne, graficzne czy literackie. Choć wciąż brakuje szeroko nagłośnionych przypadków oszustw z jej użyciem, to ciężko sobie wyobrazić, żeby nasz kraj był zupełnie wolny od tego typu sytuacji. Narzędzia generatywne, takie jak MidJourney czy ChatGPT, stają się coraz doskonalsze, a jednocześnie ogólnodostępne i łatwe w użyciu.

Sztuczna inteligencja ma szerokie zastosowanie w tworzeniu treści marketingowych, takich jak hasła reklamowe, teksty promocyjne czy projekty graficzne (np. nowe logo firmy). Konkursy tego typu są organizowane stosunkowo często i co do zasady mają na celu promocję kreatywności. Wiadomo jednak, że coraz częściej uczestnicy używają nowoczesnych technologii, które mają wykonać proces twórczy w części lub całości za nich. Obawy o etyczność ich wykorzystania w konkursach będą więc narastać.

Wielce prawdopodobne jest zatem, że pomimo braku nagłośnionych przypadków, w Polsce nieuczciwym uczestnikom także udawało się sięgać po sukcesy, a ich nieczyste zagrywki po prostu nie zostały dotychczas wykryte.

3. Skutki oszustw z użyciem sztucznej inteligencji

Oszustwa z wykorzystaniem sztucznej inteligencji stawiają organizatorów konkursów przed zupełnie nowymi wyzwaniami. Nie tylko podważają one zasadę uczciwej rywalizacji, ale także zmuszają do wprowadzenia nowych regulacji formalnych. W dzisiejszych czasach nie sprawdzą się już wzory regulaminów kopiowane z przeszłych akcji promocyjnych. W przypadkach konkursów literackich, fotograficznych czy plastycznych, organizatorzy coraz częściej zaczynają używać narzędzi do wykrywania treści generowanych przez sztuczną inteligencję, aby zapobiegać nieuczciwym praktykom i przywrócić ducha zdrowej rywalizacji.

Z drugiej strony, organizowane są też konkursy na najlepsze wykorzystanie sztucznej inteligencji i innych nowoczesnych technologii. W takich przypadkach jest to jednak dla wszystkich jasne i walka może odbywać się na równych zasadach.

Przypadki oszustw i nadużyć pokazują też, jak trudno jest regulować wykorzystanie nowoczesnych narzędzi w kreatywnych dziedzinach, gdzie granica między inspiracją, a wyręczeniem w tworzeniu pracy konkursowej jest bardzo łatwa do przekroczenia. Bez wątpienia organizatorzy konkursów w tak dynamicznie zmieniającym się świecie muszą mieć rękę na pulsie, aby konkursowe rywalizacje odbywały się zgodnie z ich założeniami.