10 przypadków, gdy konkursy zmieniły świat

Większości z nas konkursy kojarzą się z dość błahą rozrywką, w której za wykonanie raczej mało skomplikowanego zadania konkursowego, mamy szansę na wygranie fajnych nagród. Zapewne każdy z nas słyszał też o konkursach nieco większej wagi, w których wygrane zgłoszenie zostało nowym hasłem firmy na lata czy też wykonane jako mural na ścianie reprezentacyjnego budynku. Ale czy słyszałeś kiedyś o konkursach, które trwale zmieniły nasz świat?! Jeżeli nie, to zajrzyj poniżej…

Wielu z nas lubi brać udział w konkursach i podejmować wyzwania polegające np. na wymyśleniu kreatywnej odpowiedzi na pytanie konkursowe, aby mieć szansę na wygranie mniej lub bardziej atrakcyjnej nagrody. Zazwyczaj myślimy też o konkursach jako o fajnym sposobie na spędzenie wolnego czasu, ale raczej nie jako o czymś co ma duży wpływ na otaczający nas świat.

Okazuje się jednak, że w rzeczywistości tak właśnie bywa. Konkursy, w różnych formach, odbywają się od setek lat. A niektóre z nich zmieniły historię świata na skalę globalną. Możesz być zaskoczony, jak bardzo konkursy wpłynęły na Twoje codzienne życie… nawet jeżeli sam nie bierzesz w nich udziału.

1. Konkurs przyniósł przełom w nawigacji morskiej

W czasach, gdy życie żeglarzy w dużej mierze zależało od umiejętności jak najdokładniejszego określenia swojego położenia na morzu, nawigatorzy mieli twardy orzech do zgryzienia. Byli bowiem w stanie określić szerokość geograficzną statku na podstawie położenia słońca. Nie potrafili jednak podać pozycji statku pod względem długości geograficznej.

Kraje, które były w tym czasie potentatami w wyprawach morskich, w tym Brytyjczycy, Holendrzy i Hiszpanie, organizowały konkursy z wysokimi nagrodami za rozwiązanie tego problemu. Najpopularniejsza teoria głosiła, że ​​istnieje sposób na wykorzystanie map gwiazd do ustalenia długości geograficznej.

Finalnie jednak, rozwiązanie tej zagadki leżało gdzie indziej i miało związek z czasem. Gdy statek przemieszcza się ze wschodu na zachód, przekracza kilka stref czasowych. Obliczając czas lokalny, statek może określić, gdzie się znajduje. Oczywiście w czasach przed zegarkami cyfrowymi, urządzenia do pomiaru czasu nie były zbyt dokładne. Dodatkowo ciepło, zimno, sól i woda mogły mocno zakłócać ich prawidłowe działanie.

Stąd nagroda powędrowała do Brytyjczyka Johna Harrisa, prawie niewykształconego robotnika, który stworzył przenośny zegar zbudowany z wytrzymałych elementów i wystarczająco dokładny, aby pozwolić obliczyć długość geograficzną.

2. Gdyby nie konkurs, być może dziś nie jadłbyś ziemniaków

Ziemniaki stanowią dziś w Polsce ogromną część codziennej diety, ale w Europie w XVIII wieku były praktycznie nieznane. Ziemniak odkryto w Ameryce Południowej, ale nie były powszechnie spożywane, ponieważ uważano, że warzywo to jest trujące, wywołuje silne popędy seksualne lub powoduje trąd. Co więcej, z tych powodów spożywanie ziemniaków przez ludzi we Francji było w tym czasie nielegalne.

Jednak w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przez Europę przetoczyła się fala ogromnego głodu, który zebrał śmiertelne żniwo. Co gorsza, bardzo słabe zbiory pszenicy w 1769 roku wywołały we Francji panikę i pojawiła się pilna potrzeba znalezienia alternatywnego źródła żywności, które zastąpiłoby mąkę pszenną i inne produkty wytwarzane na jej bazie. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie, francuska Provincial Academie de Besancon ufundowała nagrodę za odkrycie „substancji żywnościowej zdolnej do zmniejszenia klęsk głodu”. Zwycięzcą został Antoine-Augustin Parmentier, który w obronę wziął właśnie poczciwego ziemniaka.

Parmentier wykazał, że ziemniaki mogą zastąpić pszenicę w produkcji chleba, mogą pomóc w odżywianiu osób cierpiących na czerwonkę, a nawet opublikował książkę kucharską opartą na ziemniakach. Jeśli więc kochasz frytki, tłuczone ziemniaki lub jakąkolwiek inną miksturę ziemniaczaną, to wiedz, że ich upowszechnienie zawdzięczamy zwycięzcy konkursu.

3. Konkurs Napoleona, a konserwy

Napoleon Bonaparte musiał stawić czoła wielu problemom w swojej krucjacie do dominacji w Europie. Jednym z nich było wyżywienie rozległej armii. Zwłaszcza, że armia ta była często zmuszona maszerować przez obszary pozbawione żywności. To, co można było zebrać, często zepsuło się, zanim zostało dostarczone do żołnierzy. Aby znaleźć sposób na rozwiązanie tego problemu, Napoleon zaproponował konkurs z nagrodą w wysokości 12 000 franków. Zwycięzca musiał jednak wymyślić najbardziej innowacyjną metodę bezpiecznego przechowywania żywności.

Zwycięzcą został Nicolas François Appert, który w 1809 roku przedstawił metodę gotowania i zamykania potraw w szklanych butelkach. Technika ta szybko się upowszechniła, a kilka lat później szklane pojemniki zostały zastąpione metalowymi puszkami. Co ciekawe, dopiero 50 lat później Louis Pasteur odkrył, że ogrzewanie zabija drobnoustroje, i tym samym wyjaśnił dlaczego ten proces działa tak dobrze na możliwość przechowywania żywności.

4. Bez konkursu nie byłoby margaryny

W latach sześćdziesiątych XIX wieku popyt na masło w Paryżu zaczął mocno przewyższać podaż, a ceny wymykały się spod kontroli. Ludwik Napoleon III skorzystał z pomysłu swojego słynnego wuja, i ogłosił konkurs na wymyślenie substytutu masła, który pomógłby unormować popyt i utrzymać w ryzach galopujące ceny.

Zwycięzcą został wynalazca Hippolyte Mège-Mouriez, który wygrał także konkurs na stworzenie leku zwalczających skutki uboczne powszechnego leku na kiłę. Jako niedrogi substytut dla masła zaproponował oleomargarynę, której nazwa została później skrócona do margaryny. Niedługo później uzyskał patenty na produkcję margaryny w Europie oraz Ameryce i zajął się jej produkcją na masową skalę.

5. Historyczny lot Charlesa Lindbergha

Wiele osób słyszało o słynnym lotniku Charlesie Lindberghu i o jego pierwszy samodzielnym locie bez międzylądowania z Nowego Jorku do Paryża. Jego samolot, Spirit of Saint Louis, do dziś wisi w Air and Space Museum Smithsonian Institution. Ale czy wiesz, że do tego historycznego lotu zainspirował go konkurs?

Lindbergh był zmotywowany nagrodą Orteig, ufundowaną przez słynnego hotelarza Raymonda Orteiga, który ufundował 25 000 dolarów w gotówce dla pierwszego lotnika, który wykona taki lot. Sześciu śmiałków swoją chęć zdobycia tej nagrody przepłaciło życiem. Sukcesem zakończyła się dopiero próba Lindbergha. Jego wyczyn rozbudził amerykańskie zainteresowanie lotnictwem i w znacznym stopniu przyspieszył rozwój tej dziedziny.

6. Wynalezienie ciągników parowych

Gdy w XIX wieku samochody zaczęły zastępować na drogach powozy konne, ludzie zaczęli się zastanawiać, czy mogliby również zastąpić nimi konie na polach. Technologia, która umożliwiłaby produkcję większej ilości żywności po niższych kosztach czasu i pieniędzy, byłaby niewątpliwie ogromnym postępem w pracy rolników.

Podążając za tą ideą w 1875 roku rząd stanu Wisconsin zaoferował nagrodę w wysokości 10 000 dolarów, ogromną w tamtym czasie, wynalazcy, który wymyśli niedrogie w produkcji urządzenie, zdolne poruszać się po drogach, ale także zastąpić zwierzęta w pracach rolnych. Wymagania obejmowały m.in. zdolność do przejechania co najmniej 200 mil po drodze ze średnią prędkością nie mniejszą niż 5 mil na godzinę.

Dwóch wynalazców stanęło na wysokości zadania i ciągniki parowe „Oshkosh” i „Green Bay” wystartowały w prawdopodobnie pierwszym wyścigu tego typu na świecie. Green Bay częściowo się zepsuł podczas wyścigu, ale Oshkosh ukończył go ze średnią prędkością 6 mil na godzinę.

Gubernator stanu Wisconsin nie chciał jednak przyznać nagrody Oshkoshowi, uważając ten traktor za mało praktyczny. Ostatecznie nagroda została obniżona i podzielona między oba zespoły. Oshkosh otrzymał 4000 USD, a zespół Green Bay 1000 USD.

7. Diabelskie twierdzenie Fermata

W 1637 Pierre de Fermat odkrył, że można tak dobrać liczby naturalne x, y, z, by utworzyły równanie: x + y = z, które może być spełnione wyłącznie wówczas, gdy liczby: x, y, z, podniesiemy do potęgi drugiej. W ten sposób narodziło się owiane aurą tajemniczości i kontrowersji twierdzenie Fermata. Co więcej Fermat pozostawił po sobie notatkę z której wynikało, że znalazł dowód na potwierdzenie prawdziwości swojego twierdzenia. Niestety, zmarł, zanim zdążył go spisać, a problem z miejsca stał się wyzwaniem dla kolejnych pokoleń matematyków.

W 1906 roku Paul Wolfskehl pozostawił ufundować sowitą nagrodę człowiekowi, który udowodni twierdzenie Formata. Zajęło to prawie 80 lat, i dopiero w 1997 roku Andrew Wiles na około 100 stronach formatu A4 przedstawił rozwiązanie tej zagadki, co było jedną z największych sensacji naukowych XX wieku.

8. Konkursy wspierają postęp nanotechnologii

W dzisiejszych czasach cieszymy się coraz większą liczbą gadżetów, które wykorzystują zalety miniaturyzacji technologii. Są to na przykład nośniki danych, które mogą pomieścić tysiące utworów czy dziesiątki filmów, a jednocześnie są mniejsze niż palec u dłoni. Warto więc wspomnieć, że wiele badań nad miniaturyzacją technologii zostało pobudzonych przez nagrody fundowane w rozmaitych konkursach.

Na przykład fizyk Richard Feynman dostrzegł taką potrzebę już w 1959 roku, kiedy zaoferował nagrody Feynmana za stworzenie silnika mniejszego niż 1/64 cala na bok oraz za napisanie tekstu w skali 1/250 000. William McLellan odebrał nagrodę za silnik zgodny z wymaganiami konkursowymi już w 1960 roku, ale Thomas Newman potrzebował dodatkowych 15 lat, aby zdobyć nagrodę za miniaturowe pismo. Niemniej podobne konkursy są nadal organizowane i skutecznie motywują wynalazców do dalszych prac.

9. Sztuczna inteligencja

Być może słyszałeś o legendarnym meczu szachowym, w którym komputerowa sztuczna inteligencja zwana Deep Blue pokonała aktualnego mistrza świata w szachach Gary’ego Kasparowa. Ale czy wiesz, że impulsem do stworzenia Deep Blue był konkurs?

Zadaniem konkursowym było stworzenie komputera, który pokona szachowego mistrza w jego własnej grze. Nagrodą w konkursie było 500 000 dolarów.

W 1996 roku zespół z IBM wystawił do gry z Kasparowem komputer, który w swojej strategii wydawał się niemal człowiekiem, przeprowadzając psychologiczny atak na swojego przeciwnika.

Pierwsza wygrana przez komputer partia odbyła się 10 lutego 1996 roku. Partia ta odbiła się na świecie ogromnym echem, mimo że Kasparow wygrał trzy kolejne i dwie zremisował, ostatecznie wygrywając z Deep Blue 4:2.

Zespół IBM nie spoczął jednak na laurach i mocno ulepszony Deep Blue (nieoficjalnie nazwany Deeper Blue) zagrał ponownie z Kasparowem w maju 1997 roku. Mecz zakończył się 11 maja wynikiem 3½ do 2½ dla komputera. Tym samym Deep Blue stał się pierwszym systemem komputerowym, który pokonał aktualnego mistrza świata w szachach w meczu ze standardową kontrolą czasu.

10. Konkurs wysłał w kosmos pierwszy prywatny samolot

W duchu nagrody Orteig, która skłoniła Lindbergha do lotu przez Atlantyk, X-Prize Foundation zaoferowała nagrodę w wysokości 10 milionów dolarów wynalazcy prywatnego samolotu, który poleci w kosmos (zdefiniowany jako 100 kilometrów nad powierzchnią Ziemi) z co najmniej trzema osobami na pokładzie, a następnie powtórzy to osiągnięcie w ciągu dwóch tygodni.

W 2004 roku firma Scaled Components, której właścicielem jest projektant aeronautyki Burt Rutan, odebrała obiecaną nagrodę za swój samolot SpaceShipOne. Osiągnięcie to wywołało ogromne zainteresowanie prywatną eksploracją kosmosu, której liderem w dzisiejszych czasach jest Elon Musk.

Fundacja X-Prize nadal organizuje konkursy, aby pobudzać innowacje w dziedzinie lotów i eksploracji kosmosu.